ΣΟΓΙΑ, ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΟΓΙΑΣ

Η σόγια ανήκει στην οικογένεια των οσπρίων και μας έρχεται από την μακρινή Ασία όπου καταναλώνετε για χιλιετίες αποτελώντας βασικό κομμάτι της διατροφής των ντόπιων. Έχουν εντοπιστεί ευρήματα άγριας σόγιας εδώ και 9000 χρόνια. Υπάρχουν ενδείξεις για την εξημέρωση της σόγιας μεταξύ 7000 και 6600 π.Χ. στην Κίνα, μεταξύ 5000 και 3000 π.Χ. στην Ιαπωνία και 1000 π.Χ. στην Κορέα. Στην Αμερική η σόγια καταφθάνει γύρω το 1765 στις αποικίες της μέσω της Κίνας και το 1850 στην Ευρώπη, τότε χρησιμοποιείται λιγότερο ως τροφή και περισσότερο έχει άλλες χρήσεις. Τα τελευταία 100 χρόνια περίπου χρησιμοποιείται από μικρούς πληθυσμούς χορτοφάγων ενώ από το 1970 έγιναν ευρέως προσβάσιμα προϊόντα όπως το γνωστό τόφου (διαβάστε παρακάτω τι είναι όσοι δεν γνωρίζετε). (ΠΗΓΕΣ 1, 2, 3, 4, 5)

Η ΣΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Περίπου το 80% της παγκόσμιας καλλιέργειας σόγιας χρησιμοποιείται για τη διατροφή των ζώων. Πριν από τη δεκαετία του 1920 στις ΗΠΑ, η σόγια ήταν κυρίως καλλιέργεια κτηνοτρόφων, πηγή ελαίου, αλεύρου (για ζωοτροφές) και βιομηχανικών προϊόντων, ενώ ελάχιστα χρησιμοποιούνταν ως τρόφιμο. Ωστόσο, απέκτησε σημαντικό ρόλο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια της “Μεγάλης Ύφεσης” οι πληγείσες από την ξηρασία περιοχές των ΗΠΑ μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τη σόγια για την αναγέννηση του εδάφους τους λόγω των ιδιοτήτων της να δεσμεύει άζωτο. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις αύξαναν την παραγωγή για να ανταποκριθούν στις κυβερνητικές απαιτήσεις και ο Χενρυ Φορντ έγινε υποστηρικτής της σόγιας. (ΠΗΓΕΣ 1, 2)

Πριν από τη δεκαετία του 1970, οι Αμερικανο-Ασιάτες και οι “Αντβεντιστές της Εβδόμης Ημέρας” (θρησκευτική αίρεση) ήταν ουσιαστικά οι μόνοι χρήστες τροφίμων σόγιας στις Ηνωμένες Πολιτείες. “Το κίνημα των τροφίμων σόγιας ξεκίνησε σε μικρούς θύλακες της αντικουλτούρας, κυρίως στην κοινότητα του Τενεσί που ονομαζόταν απλά The Farm, αλλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 μια χορτοφαγική αναβίωση βοήθησε να αποκτήσει δυναμική και ακόμη και λαϊκή ευαισθητοποίηση μέσω βιβλίων όπως το “The book of tofu”. (ΠΗΓΕΣ 1)

Ως το 1900 ήταν σχεδόν αθέατη αλλά μέχρι το 2000 οι φυτείες σόγιας κάλυπταν περισσότερα από 70 εκατομμύρια στρέμματα, κατατάσσοντας την έτσι δεύτερη μετά το καλαμπόκι ενώ έγινε η μεγαλύτερη καλλιέργεια της Αμερικής. Το 2021 φυτεύτηκαν 87.195 στρέμματα, με μεγαλύτερη έκταση στις πολιτείες Ιλινόις, Αϊόβα και Μινεσότα.

ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΙΔΗ ΣΟΓΙΑΣ

ΕΝΤΑΜΑΜ: Τα φασόλια σόγιας που τα συλλέγουν όταν είναι ακόμη πράσινα και γλυκά σε γεύση μοιάζουν με τα ελληνικά χλωρά φασολάκια και τρώγονται συνήθως σαν σαλάτα ή τύπου σνακ.

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΚΡΕΑΤΟΣ ΑΠΟ ΣΟΓΙΑ: Στην Ελλάδα βρίσκουμε κιμά και “κεμπάμπ” σαν μικρά κομμάτια κρέατος, προέρχονται από αλεύρι σόγιας.

ΜΙΣΟ: Το μίσο μοιάζει με πάστα και χρησιμοποιείται σε σούπες, μαρινάδες, σως και ντρέσινγκ. Δεν περιέχει πρωτεΐνη και είναι ιδιαίτερα υψηλό σε αλάτι. Η γεύση που προσδοκά να αποδώσει σε μία συνταγή είναι η γνωστή γεύση “ουμάμι”.

ΓΑΛΑ ΣΟΓΙΑΣ: Το ρόφημα που απομένει από το στράγγισμα των φασολιών σόγιας που έχουν μουλιαστεί σε νερό και έχουν περαστεί από μπλέντερ. Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε πρωτεΐνη ίση με εκείνη του αγελαδινού γάλακτος και βιταμίνες Β. Όμως δεν παρέχει ασβέστιο ή βιταμίνη D εκτός και εάν έχει ενισχυθεί με αυτά τα συστατικά. Αποτελεί άριστη αντικατάσταση του αγελαδινού και ζωικών γαλάτων γενικότερα μιας και μακροθρεπτικά είναι ίσο και δεν περιέχει κορεσμένα λιπαρά όπως το γάλα.

ΣΩΣ ΣΟΓΙΑΣ: Είναι ένα σκουρόχρωμα υγρό που υπόκειται σε ζύμωση. Δεν περιέχει πρωτεΐνη σόγιας και είναι ιδιαίτερα ψηλό σε αλάτι. Χωρίζεται σε τρία είδη Teriyaki, Shoyu και Tamari. To Shoyu ζυμώνεται μαζί με σιτάρι και περιέχει γλουτένη. Το Tamari φτιάχνεται μόνο από φασόλια σόγια και είναι παραπροιόν της Miso. Το Teriyaki περιέχει μονο σόγια και καποια συστατικά όπως ζάχαρη, ξύδι, μπαχαρικά. Τα διάφορα είδη σόγιας σως μπορεί να περιέχει γλουτένη σε περίπτωση που έχει γίνει επεξεργασία με σιτάρι για το λόγο αυτό να διαβάζετε πάντα τις ετικέτες.

ΤΟΦΟΥ: Το τόφου στην ουσία αποτελεί πηγμένο γάλα σόγιας. Είναι ένα μαλακό, λείο προϊόν σόγιας που παρασκευάζεται με πήξη φρέσκου, ζεστού γάλακτος σόγιας μαζί με πηκτικό. Το τόφου έχει ήπια γεύση και απορροφά εύκολα τις γεύσεις των μαρινάδων, των μπαχαρικών και άλλων συστατικών. Το τόφου είναι πλούσιο σε υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β και χαμηλό σε νάτριο. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι τόφου, 1.πακεταρισμένο σε νερό και 2.μαλακό (silken tofu). To μαλακό περιέχει συνήθως λιγότερη πρωτεΐνη ανά 100γρ σε σχέση με το κλασσικό. Ενώ γίνεται με μία ελαφρώς διαφορετική διαδικασία από ότι το κλασσικό.

SILKEN TOFU

Το σίλκεν τόφου (silken tofu) είναι μια απαλή, κρεμώδης μορφή τόφου με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, που μοιάζει με ζελέ. Χρησιμοποιείται κυρίως σε γλυκά, smoothies, σούπες και σάλτσες λόγω της βελούδινης υφής του. Δεν κόβεται εύκολα σε κύβους και συνήθως αναμειγνύεται ή πολτοποιείται. Είναι ιδανικό για συνταγές που απαιτούν απαλή συνοχή, όπως cheesecake ή σούπες τύπου miso.

ΤΕΜΦΕ:Το Tempeh είναι ένα κάπως “χοντροκομμένο”, αλλά και τρυφερό προϊόν σόγιας. Ολόκληρα φασόλια σόγιας, μερικές φορές αναμεμειγμένα με κάποιο άλλο δημητριακό, όπως ρύζι ή κεχρί, ζυμώνονται και πιέζονται σε κέικ ή μπάρα με καπνιστή ή καρυδούχα γεύση. Μπορεί να κοπεί σε φέτες, να μαριναριστεί και να ψηθεί στη σχάρα και να προστεθεί σε σούπες, κατσαρόλες ή τσίλι.

ΦΥΣΤΙΚΙΑ ΣΟΓΙΑΣ: μοιάζουν με φυστίκια έχουν ίδια επεξεργασία δεν τα συναντάμε στην Ελλάδα.

ΦΑΣΟΛΙΑ ΣΟΓΙΑΣ: σε στυλ οσπρίου τα οποία μαγειρεύονται παρόμοια με άλλα όσπρια. Σπάνια τα συναντάμε σε βιολογικά καταστήματα.

ΑΛΕΥΡΙ ΣΟΓΙΑΣ: Το αλεύρι σόγιας αναφέρεται σε φασόλια σόγιας που αλέθονται αρκετά λεπτόκοκκα ώστε να περνούν από κόσκινο. Είναι το αρχικό υλικό για την παραγωγή συμπυκνωμάτων σόγιας και απομονωμένων πρωτεϊνών. Το αλεύρι σόγιας έχει 50% πρωτεΐνη και 5% φυτικές ίνες. Έχει υψηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης, θειαμίνης, ριβοφλαβίνης, φωσφόρου, ασβεστίου και σιδήρου από το αλεύρι σίτου . Δεν περιέχει γλουτένη.

ΠΗΓΕΣ (1, 2 )

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΟΓΙΑΣ

Η σόγια είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά μεταξύ των οποίων είναι: Βιταμίνες συμπλέγματος Β, Φυτικές ίνες, Κάλιο, Μαγνήσιο και υψηλής βιοδιαθεσιμότητας – ποιότητας φυτική πρωτεΐνη. Επιπλέον είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και φυτοθρεπτικά συστατικά. Ισχυρά αντιοξειδωτικά όπως είναι οι πολυφαινόλες. Tα αντιοξειδωτικά έχουν ευεργετική δράση ενάντια στις ελεύθερες ρίζες και προστατευτική δράση ενάντια σε διάφορες ασθένειες. Μία υποκατηγορία των πολυφαινολών που περιέχει η σόγια είναι οι «Ισοφλαβόνες» ( Genistein,Daidzein) τα λεγόμενα φυτοοιστρογόνα, τα οποία ονομάζονται έτσι καθώς μία από τις ικανότητες τους είναι να «ζευγαρώνουν» με υποδοχείς οιστρογόνων στο σώμα.(άλλοτε φαίνεται να μπλοκάρουν αυτούς τους υποδοχείς στο σώμα)

Επειδή βρίσκουμε τη Σόγια σε πολλές διαφορετικές μορφές επεξεργασίας υπάρχει μία διαφοροποίηση της διατροφικής της αξίας. Προϊόντα σόγιας όπως το το γάλα σόγιας, τα υποκατάστατα κρέατος από σόγια, το τόφου, το τέμφε, ολόκληρα φασόλια σόγιας, αλεύρι σόγιας είναι υψηλά σε υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη. Αποτελούν έτσι καλό υποκατάστατο των ζωικών προϊόντων επειδή, σε αντίθεση με άλλα όσπρια, η σόγια προσφέρει ένα “πλήρες” πρωτεϊνικό προφίλ. Τα πρωτεϊνικά προϊόντα σόγιας μπορούν να αντικαταστήσουν τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης χωρίς τα κορεσμένα λιπαρά που περιέχουν τα ζωικά προϊόντα.

ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΠΡΩΤΕΙΝΗ ΥΨΗΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ

Η βαθμολογία αμινοξέων διορθωμένης πεπτικότητας πρωτεΐνης (Protein Digestibility Corrected Amino Acid Score PDCAAS) της πρωτεΐνης σόγιας είναι το διατροφικό ισοδύναμο του κρέατος, των αυγών και της καζεΐνης για την ανάπτυξη και την υγεία του ανθρώπου. Η απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας έχει βιολογική αξία 74, η ολόκληρη σόγια 96, το γάλα σόγιας 91 σε σύγκριση τα αυγά 97.

ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΣΤΗ ΣΟΓΙΑ

Η αλλεργία σε τρόφιμα είναι μια συχνή κατάσταση που προκαλείται από επιβλαβή αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε συγκεκριμένα συστατικά των τροφών. Στην περίπτωση της σόγιας, η αλλεργία οφείλεται κυρίως στις πρωτεΐνες της — τη γλυκινίνη και την κονγλυκινίνη — οι οποίες αποτελούν τους κύριους τύπους πρωτεϊνών που βρίσκονται στους σπόρους της σόγιας και συμβάλλουν περίπου στο 80% της συνολικής πρωτεϊνικής περιεκτικότητας.

Η αλλεργία στη σόγια είναι πιο συχνή στα παιδιά, αν και οι περισσότεροι ξεπερνούν την αλλεργία μέχρι την ηλικία των 10 ετών. Στους ενήλικες, η αλλεργία στη σόγια είναι σπανιότερη, αλλά όταν εμφανίζεται, συχνά παραμένει δια βίου. Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από ήπια, όπως κνίδωση ή φαγούρα, μέχρι σοβαρά, όπως αναφυλαξία, η οποία απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.

Παρά τη φήμη της σόγιας ως ισχυρού αλλεργιογόνου, μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού επηρεάζεται πραγματικά. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η σόγια είναι ασφαλής και παρέχει σημαντικά διατροφικά οφέλη, όπως υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη, απαραίτητα αμινοξέα και φυτοοιστρογόνα, που έχουν συνδεθεί με την καρδιαγγειακή υγεία.

(ΠΗΓΕΣ 1,2, 3, 4, 5, 7, 8, 9)

ΙΣΟΦΛΑΒΟΝΕΣ, ΤΟ “ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ”

Η σόγια περιέχει υψηλές ποσότητες ισοφλαβονών, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο κοινό τρόφιμο (27). Οι ισοφλαβόνες είναι φυσικά φυτοθρεπτικά συστατικά που μοιάζουν δομικά με την γυναικεία ορμόνη οιστρογόνο, γι’ αυτό και ταξινομούνται ως φυτοοιστρογόνα—ουσίες φυτικής προέλευσης με οιστρογονική δράση. Οι κύριες ισοφλαβόνες της σόγιας είναι η γενιστεΐνη (50%), η δαιδζεΐνη (40%) και η γλυκιτεΐνη (10%) (23).

Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό των ισοφλαβονών αφορά τον μεταβολισμό τους. Ορισμένα άτομα διαθέτουν συγκεκριμένα βακτήρια στο έντερό τους που μπορούν να μετατρέψουν τη δαιδζεΐνη σε equol, μια βιοδραστική ένωση που φαίνεται να ενισχύει τα οφέλη της σόγιας. Ωστόσο, αυτή η ικανότητα δεν υπάρχει σε όλους. Η ικανότητα παραγωγής equol είναι πιο συχνή σε ασιατικούς πληθυσμούς και χορτοφάγους, σε σύγκριση με τον γενικό δυτικό πληθυσμό (29, 30).

Οι ισοφλαβόνες έχουν συσχετιστεί με ποικίλα πιθανά οφέλη για την υγεία. Η πρώιμη έκθεση σε ισοφλαβόνες κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στην ενήλικη ζωή (41, 42). Επίσης, συμβάλλουν στη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, μειώνοντας την LDL χοληστερόλη και προάγοντας την καλή λειτουργία των αρτηριών.

Ωστόσο, οι ισοφλαβόνες έχουν ενοχοποιηθεί στο παρελθόν. Η οιστρογονική τους δράση έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις τους σε καταστάσεις που σχετίζονται με τις ορμόνες. Παρ’ όλα αυτά, οι έρευνες υποδεικνύουν ότι οι ασθενείς οιστρογονικές επιδράσεις των ισοφλαβονών μπορεί να είναι περισσότερο προστατευτικές παρά επιβλαβείς, ειδικά όταν καταναλώνονται στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ισοφλαβόνες αλληλεπιδρούν με τη βιολογία κάθε ατόμου είναι το κλειδί για την αξιοποίηση των πλήρων δυνατοτήτων τους, γεγονός που καθιστά τις ισοφλαβόνες αντικείμενο συνεχούς έρευνας στη διατροφή και την επιστήμη της υγείας.

ΠΗΓΕΣ(1, 2, 3, 4, 5, 6, 7)

ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Εμμηνόπαυση: Ένας φυσικός σταθμός στη ζωή της γυναίκας

Η εμμηνόπαυση είναι η περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας κατά την οποία σταματά η έμμηνος ρύση. Συχνά συνοδεύεται από δυσάρεστα συμπτώματα, όπως εφίδρωση, εξάψεις και εναλλαγές της διάθεσης, που οφείλονται στη μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι γυναίκες της Ασίας, και ιδιαίτερα της Ιαπωνίας, εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα εμμηνόπαυσης σε σύγκριση με τις γυναίκες της Δύσης. Αυτή η διαφορά αποδίδεται, εν μέρει, στις διατροφικές συνήθειες, καθώς οι Ασιάτισσες καταναλώνουν περισσότερα προϊόντα σόγιας.

Έρευνες δείχνουν ότι οι ισοφλαβόνες, μια ομάδα φυτοοιστρογόνων που περιέχονται στη σόγια, μπορεί να ανακουφίσουν από αυτά τα συμπτώματα . Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα της σόγιας δεν είναι ίδια για όλες τις γυναίκες. Η θετική επίδραση παρατηρείται κυρίως σε άτομα που διαθέτουν συγκεκριμένα βακτήρια στο έντερό τους, τα οποία μετατρέπουν τις ισοφλαβόνες σε equol. Το equol θεωρείται υπεύθυνο για πολλά από τα οφέλη της σόγιας.

Σε μια μελέτη, καθημερινή πρόσληψη 135 mg ισοφλαβονών για μία εβδομάδα — ποσότητα που αντιστοιχεί σε περίπου 68 γραμμάρια σόγιας την ημέρα — μείωσε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μόνο σε γυναίκες που παράγουν equol .

Ενώ οι ορμονοθεραπείες χρησιμοποιούνται παραδοσιακά για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, σήμερα τα συμπληρώματα ισοφλαβονών αποτελούν μια δημοφιλή εναλλακτική λύση .

Επιπλέον, η κατανάλωση προϊόντων σόγιας φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης στις γυναίκες που έχουν περάσει την εμμηνόπαυση (47, 48). Αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα αποδίδονται κυρίως στις ισοφλαβόνες, οι οποίες ενισχύουν την οστική πυκνότητα και μειώνουν την απώλεια ασβεστίου (49, 50, 51, 52).

Η σόγια, όταν ενταχθεί σε μια ισορροπημένη διατροφή, μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο σύμμαχο για την υγεία των γυναικών, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση.

ΠΗΓΕΣ (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10).

Η κατανάλωση σόγιας έχει συνδεθεί με πολλά οφέλη για την υγεία πέρα από την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Αυτά περιλαμβάνουν:

1. Υγεία της καρδιάς: Τα προϊόντα σόγιας μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα της LDL (κακής) χοληστερόλης και να αυξήσουν την HDL (καλή) χοληστερόλη. Έτσι, συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.
2. Οστική υγεία: Οι ισοφλαβόνες της σόγιας έχουν δείξει ότι ενισχύουν την πυκνότητα των οστών και μειώνουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης, ιδιαίτερα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
3. Μείωση του κινδύνου καρκίνου: Η κατανάλωση σόγιας φαίνεται να σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού και του προστάτη, λόγω των αντιοξειδωτικών και των φυτοοιστρογόνων που περιέχει.
4. Υγεία του εντέρου: Η σόγια περιέχει φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στη βελτίωση της πέψης και της συνολικής υγείας του εντέρου.
5. Ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα: Τα τρόφιμα από σόγια μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, ιδιαίτερα σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.
6. Μείωση φλεγμονών: Ορισμένες ενώσεις της σόγιας έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, που μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από χρόνιες παθήσεις.

Είναι σημαντικό να καταναλώνεται με μέτρο και να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ατόμου. Για όσους έχουν υποθυρεοειδισμό ή άλλες ειδικές συνθήκες, η κατανάλωση σόγιας θα πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση με ειδικό διατροφολόγο ή γιατρό​

Nutrition.gov​

Women’s Health.gov​

CDC.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΕΥΝΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ 20 ΕΤΙΑΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΣΤΗΘΟΥΣ: Η κατανάλωση σόγιας μέσω της διατροφής δεν φαίνεται να συσχετίζεται αρνητικά για εκδήλωση καρκίνου του στήθους ακόμη και σε άτομα με υποδοχείς οιστρογόνων του καρκινογόνου φαινότυπου. Ίσα ίσα τα δεδομένα φαίνεται να είναι ενθαρρυντικά όσων αφορά την κατανάλωση της.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΩΣ ΕΝΤΕΡΟΥ : Αρνητική συσχέτιση εκδήλωσης του καρκίνου παχέως εντέρου σε σχέση με κατανάλωση πρωτεΐνης σόγιας και ισοβλαβονών σόγιας.

ΩΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΩΜΑ ΕΝΤΕΡΟΥ: Η κατανάλωση γάλακτος σόγιας σαν υποκατάστατο του αγελαδινού σε μία έρευνα που διεξήχθη έδειξε ότι το γάλα σόγιας ωφελεί μέσω των πρεβιότικων που έχει το μικροβίωμα του παχέως εντέρου.

ΘΥΛΗΚΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΔΡΩΝ: Η κατανάλωση σόγιας είτε και ισοβλαβονών δεν φάνηκε να επηρεάζει τις ανδρικές αναπαραγωγικές ορμόνες.

ΠΑΙΔΙΑ: Δεν φαίνεται να επηρεάζει την φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών (δεν ασκεί δυσμενείς ορμονικές επιδράσεις και δεν επηρεάζει την εφηβική ανάπτυξη.)

ΣΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ: Δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Καθώς τα φυτοοιστρογόνα περνούν μέσω του πλακούντα.Φάνηκαν θετικές επιδράσεις όσων αφορά την απόκριση στην ινσουλίνη. Ωστόσο απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

ΥΠΟΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΦΟΡΜΟΥΛΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΣΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΩΡΑ: Εδώ υπάρχουν κενά στο κατά πόσον οι παρασκευαστές ακολουθούν την ίδια γραμμή για το ποσοστό που χρησιμοποιείται για να παραχθεί και εάν έχει οριστεί πιθανή τοξικότητα. Ταυτόχρονα απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για το κατά πόσον επηρεάζονται μετέπειτα οι ορμόνες των μικρών.

ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ : Πιθανές αρνητικές επιδράσεις σε άτομα που έχουν τάση για υποθυρεοειδική λειτουργία καθώς φαίνεται να επηρεάζει την λειτουργία του και την ισορροπία των ορμονών. Δεν παρατηρήθηκε ωστόσο πρόβλημα σε άτομα με φυσιολογική λειτουργία θυρεοειδούς. Περαιτέρω έρευνα απαιτείται.

ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΚΑΙ ΣΟΓΙΑ

Η σόγια και η επίδρασή της στη λειτουργία του θυρεοειδούς

Η αυξημένη κατανάλωση προϊόντων σόγιας μπορεί να καταστείλει τη λειτουργία του θυρεοειδούς σε ορισμένα άτομα, συμβάλλοντας στην εμφάνιση υποθυρεοειδισμού — μιας κατάστασης που χαρακτηρίζεται από χαμηλή παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών (53).

Ο θυρεοειδής είναι ένας μεγάλος αδένας που ρυθμίζει την ανάπτυξη και ελέγχει τον ρυθμό καύσης της ενέργειας στο σώμα. Οι ισοφλαβόνες της σόγιας ενδέχεται να καταστείλουν τον σχηματισμό θυρεοειδικών ορμονών, όπως προκύπτει από μελέτες σε ζώα και ανθρώπους (54, 55).

Παρόλα αυτά, η πλειονότητα των ερευνών σε υγιείς ενήλικες δεν έχει εντοπίσει σημαντικούς συνδέσμους ανάμεσα στην κατανάλωση σόγιας και σε αλλαγές στη λειτουργία του θυρεοειδούς (58, 59, 60). Σε μια ανάλυση 14 μελετών, δεν παρατηρήθηκαν αρνητικές επιπτώσεις της σόγιας στη λειτουργία του θυρεοειδούς σε υγιείς ενήλικες, ενώ τα νεογνά με συγγενή υποθυρεοειδισμό θεωρήθηκαν πιο ευάλωτα (58).

Οι ποσότητες που μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα σε ευαίσθητα άτομα ποικίλλουν. Για παράδειγμα, πρόσληψη υψηλής δόσης ισοφλαβονών (άνω των 200 mg ημερησίως) ή κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων σόγιας (π.χ. πάνω από 2-3 μερίδες την ημέρα) έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο σε άτομα με προδιάθεση για θυρεοειδικά προβλήματα.

Συνοπτικά, η τακτική κατανάλωση προϊόντων σόγιας ή συμπληρωμάτων ισοφλαβονών μπορεί να οδηγήσει σε υποθυρεοειδισμό σε ευαίσθητα άτομα, ιδιαίτερα σε όσους έχουν ήδη έναν υπολειτουργικό θυρεοειδή. Ωστόσο, για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, η σόγια δεν φαίνεται να αποτελεί κίνδυνο για τη λειτουργία του θυρεοειδούς όταν καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες, ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής.

ΠΗΓΕΣ (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7).

Η κατανάλωση προϊόντων σόγιας μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του θυρεοειδούς σε ορισμένα άτομα, ιδιαίτερα εκείνα με προϋπάρχουσες παθήσεις του θυρεοειδούς, όπως υποθυρεοειδισμό ή αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. θυρεοειδίτιδα Hashimoto). Αυτό οφείλεται κυρίως στα ισοφλαβονοειδή, τις φυτοχημικές ενώσεις της σόγιας, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την απορρόφηση ιωδίου και τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ

1. Υγιή άτομα: Τα περισσότερα δεδομένα δείχνουν ότι σε υγιείς ενήλικες η μέτρια κατανάλωση σόγιας δεν συνδέεται με σημαντική αλλαγή στη λειτουργία του θυρεοειδούς. Μελέτες επισημαίνουν ότι οι ορμόνες Τ3 και Τ4 δεν επηρεάζονται, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αυξηθούν τα επίπεδα της TSH (θυρεοειδοτρόπος ορμόνη), χωρίς ωστόσο κλινικές επιπτώσεις​Verywell Health​North Dakota Soybean Council.
2. Άτομα με υποθυρεοειδισμό: Για άτομα που ήδη έχουν υποθυρεοειδισμό ή είναι ευάλωτα, η υψηλή κατανάλωση σόγιας (π.χ. 2-3 μερίδες ημερησίως) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για επιδείνωση των συμπτωμάτων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε συνθήκες χαμηλής πρόσληψης ιωδίου​North Dakota Soybean Council​Modern Hypothyroid Care | Paloma Health.
3. Φάρμακα και σόγια: Η σόγια μπορεί να μειώσει την απορρόφηση της θυροξίνης (φαρμάκου για τον υποθυρεοειδισμό). Συνιστάται να λαμβάνονται τέτοια φάρμακα τουλάχιστον 3-4 ώρες πριν ή μετά την κατανάλωση σόγιας​North Dakota Soybean Council​Modern Hypothyroid Care | Paloma Health.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ

• Υγιή άτομα: Μικρές έως μέτριες ποσότητες (π.χ. μία μερίδα καθημερινά ή 25-30 γραμμάρια πρωτεΐνης σόγιας) θεωρούνται ασφαλείς.
• Άτομα με θυρεοειδοπάθειες: Είναι προτιμότερο να περιορίζονται σε λιγότερες από 1-2 μερίδες την ημέρα (π.χ. 80-100 γραμμάρια τόφου ή 1-2 ποτήρια γάλα σόγιας) και να διασφαλίζουν επαρκή πρόσληψη ιωδίου και ψευδαργύρου​North Dakota Soybean Council​Modern Hypothyroid Care | Paloma Health.

Αν έχετε υπάρχοντα προβλήματα θυρεοειδούς, είναι σημαντικό να συζητήσετε την κατανάλωση σόγιας με έναν ενδοκρινολόγο, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν επηρεάζει αρνητικά τη θεραπεία ή τη λειτουργία του αδένα σας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η σόγια αποτελεί ένα μοναδικό τρόφιμο που συνδυάζει θρεπτικά συστατικά με ευεργετικές επιδράσεις για την υγεία. Η υψηλή περιεκτικότητά της σε πρωτεΐνη, φυτικές ίνες και ισοφλαβόνες συμβάλλει στην προστασία της καρδιάς, την ενίσχυση της οστικής υγείας, τη ρύθμιση του σακχάρου και τη μείωση του κινδύνου για ορισμένες μορφές καρκίνου. Παρότι υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την επίδρασή της στον θυρεοειδή ή σε ορμονικά θέματα, η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι, για τους περισσότερους ανθρώπους, η μέτρια κατανάλωση σόγιας είναι ασφαλής και ευεργετική.

Επίσης να σημειωθεί ότι τα συμπεράσματα των ερευνών επηρεάζονται από τα είδη σόγιας που χρησιμοποιούνται, τα επίπεδα ορμονών και ακόμη και την εθνικότητα.

Όπως με κάθε τρόφιμο, η ισορροπημένη κατανάλωση και η επιλογή ποιοτικών προϊόντων είναι το κλειδί για τη μέγιστη ωφέλεια. Εάν έχετε ειδικές διατροφικές ανάγκες ή ανησυχίες, η συμβουλή από έναν ειδικό μπορεί να σας βοηθήσει να εντάξετε τη σόγια στη διατροφή σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.